Dare to commit voor ouders geen keuze

Marriage Week 2019

Toen ik een dag of tien vader was van ons eerste kind, stond ik met een collega bij de trap van onze school te praten over het werk. Terwijl ik met hem het zoveelste reorganisatievoorstel doornam schoot op eens door mijn hoofd dat mijn zoon nooit weg zou gaan. Altijd zou ik zijn vader blijven. Zelfs als hij al lang uit huis zou gaan.

Die gedachte duizelde mij. Vader ben ik. Of ik het nog wil of niet. Nooit kan ik daar uit stappen. Altijd kan hij zich daar op beroepen. Het was meer dan een gedachte. Eerder een fysieke ervaring. Het was het moment waarop ik vader werd, denk ik achteraf.

Niet alleen het moment is mij altijd bij gebleven, ook de gedachte zelf. Want in de veertien jaren die op dit moment volgden waren er dag en nacht momenten waarop ik mij vader wist en wat dit betekende. Van luiers verschonen tot voetbalwedstrijden bijwonen. Van huiswerk begeleiden tot feestjes vieren. Van stevige conflicten en teleurstellingen tot momenten van diepe vertrouwdheid, een por en een knipoog. Vader ben je en doe je. Met meer en minder vreugde, van onvermoeibaar tot zeer vermoeid. En inderdaad, het stopt nooit.

De collega waarmee ik stond te praten heeft wellicht niets gemerkt van mijn plotselinge bewustwording van de betekenis van het vaderschap. Ik heb het hem toen ook niet verteld. Ik moest de schokkende gedachte eerst zelf verwerken. Maar het was wel bij uitstek de collega aan wie ik het had moeten vertellen. In de opleiding sociaal werk, waar wij werken, is hij degene die studenten vertelt wat ontologische loyaliteit inhoudt. Als ouders en kinderen ben je onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dat is geen keuze, maar een gegeven dat aan de keuze vooraf gaat. Je bent zoon, je bent vader. Je hebt elkaar niet uitgezocht. Het enige dat je kunt kiezen is hoe je vader of zoon bent. Maar daarin heb je niet heel veel keuze. De onderlinge afhankelijkheid kleurt het al fors in. Een luier moet je verwisselen. Een angstdroom dwingt je om even te gaan kijken. Alcohol, drugs, seks dwingen je om met elkaar te praten over levenskeuzen. En andersom heeft hij het met mij te doen. Commitment, wij ervaren het in ons ouderschap tot in de kern van ons bestaan, maar wij hebben er nauwelijks voor hoeven kiezen.

Mijn collega beweert dat dat bij partners anders is. Je partner zoek je uit en zij jou. Partners kun je ook loslaten. Maar, zo leert hij studenten, ook daar ontstaat loyaliteit. Door gedeelde ervaringen, door wat je geeft en ontvangt, door wat je samen voortbrengt aan kinderen, huizen, tuinen en wat je ook allemaal samen doet. De ander kan door die gedeelde geschiedenis ook doordringen tot in de haarvaten van je bestaan. Maar, zo zegt mijn collega, het blijft toch een verschil: ouderschap of partnerschap. Voor je partner moet je ergens telkens weer kiezen. Metsel je er steeds weer een laagje commitment bij. Bij kinderen is dat anders. Vanuit de gegevenheid van de relatie bouw je er wel aan, maar die relatie zelf is niet uit te wissen.