Luisteren kan zoveel zeggen

Door Jos Leijenhorst

Mijn vrouw moest lachen toen ik vertelde dat ik iets ging schrijven over ‘luisteren’. Ik begrijp nog steeds niet waarom. Ze vertelde er wel iets over, maar ik heb dat niet allemaal onthouden.

Inderdaad, praten gaat me makkelijker af dan luisteren. Het zal voor veel meer mensen gelden: echt luisteren gaat niet vanzelf. In ieder geval om het je eigen te maken vraagt het bewuste keuzes. En bewuste keuzes kosten energie. Daarom lukt het ons niet altijd. Maar: ik ben op zijn minst bewust onbekwaam. Het is mij duidelijk hoe belangrijk luisteren is. Dat we meer geven met en leren van luisteren dan praten. Met luisteren bedoel ik dan: emotioneel beschikbaar zijn voor de ander. Ruimte hebben voor de individualiteit van de ander, dat de ander mag zijn wie hij/zij is. Door te luisteren nodigen we de ander uit om te zijn en zichtbaar te worden.

Hoe luister jij? Luister je echt of doe je alsof? Luister je om te kunnen reageren of om te begrijpen? Luister je met angst en oordeel of met open hart? Luister je om te horen wat je wilt horen of ben je nieuwsgierig naar de ander? Luister je naar wat er woordelijk gezegd wordt of ben je in staat te horen wat er niet gezegd wordt? Tip: vraag aan de ander hoe hij of zij jouw luisteren ervaart.

Onlangs waren wij als team op retraite. Een van de opdrachten was de Emmaüswandeling. Een wandeling met 2 personen en momenten van stilte. De opdracht was dat de een vertelt en de ander luistert. Degene die luisterde kreeg de opdracht om na een paar minuten stilte te reageren en dan te beginnen met: ‘Wat mij raakte in wat jij vertelde is…’ Ik vond het een geweldige oefening. Het dwong mij namelijk ook om op die manier te luisteren: wat raakt mij in wat jij vertelt? Ik ontdekte dat het heel ontspannen was om zo te luisteren. Ik hoefde niets op te lossen, geen advies te geven, geen mening te vormen, geen samenvatting te geven. Gewoon luisteren en voelen wat mij raakt. En het mooie was: het deed mijn gesprekspartner goed te horen en voelen wat mij had geraakt. Het bracht meer dan iedere andere reactie die ik anders waarschijnlijk had gegeven. Probeer het eens in het volgende gesprek met je partner: ‘wat raakt mij in wat jij zegt?’ Natuurlijk een beetje ongemakkelijk als dat net een gesprek is waarin je wordt gewezen op slingerend ondergoed. Probeer het dan later nog eens. Want: luisteren kan zoveel zeggen!